Ганна

Ружовыя шчочк?, блак?тныя вочы,
Льняная каса- дзя?чына ста?ць.
Яна напявае, ? голас дзявочы
Як тонкая флейта гучыць.

А серп у руцэ вельм? жвава ? хутка
Калоссе зразае ? став?ць у сноп.
Сустрэнеууа кветка сярод, незабудка,
Яна прыпасе- ад розных хвароб.

Яна, варажб?тка, хлапца прыцягнула
Вачыма сва?м?, як цягне магн?т.
Сама ж матылём ад яго ?пархнула,
А сэрца хлапца- зус?м не гран?т.

Вось восень прыходз?ць. Вяселл?, гулянк?...
Сваты зав?таюць ? да яе.
Яе адвязуць ад хаты, ад мамк?,
? песень яна ?жо не пяе.

?дуць гады. Цяжка сялянскай дзя?чыне
Прывыкнуць да мужа, да новай сям'?.
У ботах вял?к?х, тулупе з а?чыны
Штодзень яна гнецца амаль да зямл?.

Увечары дзец? аблепяць жанчыну,
Хто енчыць паесьц?, хто казку казаць...
Садз?цца яна, распал?ць лучыну,
?голкай пачне пераб?раць.

Пачне казаць казку, ? слухаюць дзец?,
Не варухнуцца, ц?ха сядзяць.
Чуваць , як гуляе ветрык ? павецц?,
А мац? пад гул пачне напяваць.

Жыл? браты ? свеце: багаты ? бедны.
Жыл? вельм? дружна, чаго ? казаць.
Але час ?дзе, ? аднойчы ? абедню
Прыйшо? аднаму з ?х час пам?раць.

Пакл?ка? сыно? сва?х. Кажа ?м бацька:
-Жыв?це, сыны, больш разумна, чым я.
Раб?це вы тое, што роб?ць ваш дзядзька-
Вось гэта - апошняя воля мая.

Жыл? сыны дружна, ? працу люб?л?.
На дзядзьку глядзел?, раб?л? што й ён.
А дзядзька зайздросц??, бо яны жыл?,
Заможным? стал?, ? сла? ён праклён.

Аднойчы пад вечар сын дзядзьку пытае:
-Што будзеш, каханку, раб?ць за?тра ты?
-Араць каля пун?!- ? не разма?ляе.
?дзе сын дамо?, абмяркуюць браты.

Вось ранак. Ля пун? стаяць браты з плугам,
Араць пачынаюць, а плуг- н?куды!
Пастал? браты вакол яго кругам,
А ён усе адно: н? туды, н? сюды.

Глядзяць яны- камень. Бл?шчыць, н?бы сонца.
Мо золата гэта, мо гэта брыльянт?
Што тут ?м раб?ць? Н?хто з ?х не творца...
Адразу ж з'яв??ся так? варыянт:

-Знясём яго пану. Ён золата бачы?!
-А мо ашукае? - друг? кажа брат.
-А можа б ? плату якую назначы??..
-Так можа адорыць ён нас у сто крат?!

Пайшл? да харома?: -Гэй, пан, да цябе мы!
Нясём падарунак, пусц? да сябе!
Глядзе? до?га пан на той камень багемны
? да? падарунак як раз па сабе.

Да? ?м воз пшан?цы - падзякава? шчыра!
А дзядзька зайздросны: што ж гэта, як так?
Яму не дава? гэты пан нават й сыру,
А гэта ж пшан?цы!.. таму, хто батрак.

-Ой, братк? мае, а што ж дал? вы пану,
Што ён так цудо?на вас адарава??
-А дал? мы жаба?, бо люб?ць, каханы,
У абедн? ? з жаб смакаваць кольк? стра?.

? вось кольк? дзён дзядзька лов?ць ? лов?ць
Адн?х жабянят, ? ? мях? ?х кладзе.
Што роб?ць, пляменн?кам, ясна ж, не мов?ць,
Ды тольк? жа боты яго ? вадзе.

? вось у нядзелю прыходз?ць да пана:
-Панок, адчыняй, жабянятак прынес!
-Ачу?ся я, мабыць, скажы мне, каханы?
-Не, ты не ачу?ся, я маю ?х воз!

Тут пан раззлава?ся: -Б?зуно? яму, служк?!
Амаль не да смерц? паб?л? яго.
Каб ён не зайздросц??, м?лыя дружк?.
? больш ён не лая? ужо н?каго.

Вось скончылась казка, ? дзец? паснул?.
Лучына згарэла, а вецер гудз?ць.
Малыя абня?шы грудз? матул?,
Ляцяць цераз сон, а матуля не сп?ць.

Трывожныя думк? прыходзяць уночы:
Вось нешта у сенцах дзверы рыпяць.
? нечыя ? цемры забл?скал? вочы...
Жанчына пачне на кален? ?ставаць.


? "Ойча" чытае, ? "Панну Марыю",
А жах не праходз?ць, ? голас ужо зн?к.
-Гануся, не бойся, вось дзверы закрыю...
Дык гэта ж прыйшо? дзед М?кола, лясн?к.

? муж, запал??шы сухую лучыну,
Прывечвае госця ? садз?ць за стол.
А Ганна ма?чыць, хтосьц? дыхае ? сп?ну.
З рук? яе выпа? в?дэлец на дол.

Яна нах?л?лася: "Жах! М?лы Божа!
Што гэта за чары? Як можна тут спаць?!"
-Ды што там, Гануся? Што здарылась можа?
А пад сталом- два капыты стаяць!

-Хв?л?нку чакайце, пайду за капусткай,-
Адказвае Ганна, сама- на ?цёк.
Пабегла праз двор, дзе ?ночы так пуста,
Схавалася ? пун?, у цемны куток.

“Ага, зразумела!”- лясн?к прыкмячае,-
Дык гэта ж канец твой, ратуйся сама!”
Нячысц?к узлава?ся, нячысц?к ламае!
Ха?туры. ? слезы. Цяжка галава.

Гаротная баба… Дзяцей схаран?ла.
? мужа. ? слезы так до?га л?ла.
Па весцы гаворка гады два хадз?ла,
А потым Гануся з веск? зышла.

Шапочуць бярозы, рыпяць хво? ? лесе,
? вецер гудз?ць, ? не хочацца жыць.
Жыве ? гушчары чарадзейка Алеся,
Яе навучы? сам чорт варажыць.

Яна маладз?ца, ну з твару- дзя?чынка,
? кольк? гадо? ёй ня веда? н?хто.
Але ?се казал? аб дз??ных учынках
У вёсачцы гэтай гадо? можа сто.

Раб?ла яна страшэнныя рэчы,
Не дай божа ёй шлях зам?наць!
? як то прыходз?ць? Ды тольк?, дарэчы,
Таго чалавека няма як ратаваць.

Яна, кажуць, можа лятаць хутчэй ветра,
Яна разма?ляе з ва?кам? сама.
А подых яе – ня тольк? паветра,
Атрута такая, што горш ? няма.

Зямлянку яе ты не знойдзеш у лесе,
Хоць кольк? разо? пакажы!
? ф?л?н рагоча. Ды дзе ж ты, Алеся?
Вядзьмарка, ты дзе, адкажы?

? гора табе, кал? хутка змары?ся-
У лесе ? знойдзеш св?й ты канец.
Было так аднойчы- хлапчук патап??ся,
А бы? вельм? добры юнец.

Усё гэта забавы для той чара?н?цы.
А вось, кал? дойдзеш ? ты,
Яна прапануе нап?цца вадз?цы,
Ды тольк? не простай вады.

? той чалавекужо ня зможа н?кол?
Люб?ць гэты свет, як за?сёды люб??.
Адда? ён ёй сэрца, адда? сваю волю,
Любо? наза?седы згуб??.

Усё ведала гэта гаротная Ганна,
Ды помста ? сэрцы жыла.
Давё? маладз?цу нячысц?к паганы,
Што да Чара?н?цы пайшла.

Вял?зныя елк?, бы цемныя рук?,
Насустрач ёй цягнуць гал?ны свае.
Гануся ба?цца, але ? праз мук?
У лес сваё гора нясе.

? вось тая сцежка- зак?дана мохам.
Вядзе ? зямлянку, вядзе пад зямлю.
? , нават, Гануся, кал? б хто спалоха?,
Аддала б ? душу сваю.

-Чакала цябе вельм? до?га, Гануся,-
Ёй кажа Алеся,- ? вось ты прыйшла.
Хоць вер, а хоць не, але пабажуся:
Нянав?сць твая ? лесе сцежку знайшла.

Ты так хочаш помсты, як людз? кахання.
Згуб?ць хочаш ты сатану самаго.
Магло б не адбыцца наша спатканне,
Але й я ненав?джу яго.

Як ? ? цябе, ён заб?? ма?х родных,
Мяне, дзя?чынкай, забра? у палон.
Кольк? было цёмных ночак халодных…
Мне абяца? ён св?й трон.

Ён навучы? на людзей слаць праелёны,
Душы губ?ць ? жыццё.
Кольк? л?сто? з гэтуль ск?двал? клёны…
Я завучыла усё.

Вельм? яго загуб?ць я хацела,
Але апошн? ?рок:
Нельга заб?ць наста?н?ка цела-
Спасц?гне й цябе той злы рок.

Але ? сама ты расплаты жадаеш.
Табе я дапамагу.
Усе мае чары таксама спазнаеш.
Усяму навучу, што магу.

Па-першае, трэба ?сц? да касцёлу,
Мал?цца там трыццаць дзён.
А ?жо кал? ?бачыш анёла?,
Нячысц?ку слаць св?й праклён.

А потым возьмеш грамн?чную свечку,
Схаваеш яе ? гушчары.
Ды тольк? запомн? ты тое мясцечка,
Няхай там ляжыць да пары.

У лесе зав? нячысц?ка ? голас,
Скажы, што аддаш душу ты.
Свае валасы запляц? ты ? колас,
Пак?нь ты св?й лёс малады.

Кал? запытае, што ты ?замен хочаш,
Адказвай- вяселле гуляць.
? не чакай, а гэтай жа ноччу
Укладвай сама яго спаць.

Кал? ён закрые свае злыя вочы,
Кладз? на ?х пальцы крыжом.
А потым закрый ты твар св?й дзявочы-
Загудз?ць страшным воем увесь дом.

Нячысц?к завые ? затапоча,
Зубам? пачне скрыгатаць.
У хаце цябе знайсц? ён захоча,
Каб за усё пакараць.

Тады ? бяжы ты ? лес за той свечкай,
Запальвай яе, на кален? ?ставай.
Вакол сябе кругам акрэсл? мястэчка
? “Ойча” адразу ж чытай.

Убачыш тады ты страшэнныя рэчы:
Заб?тага мужа ? дзетак сва?х.
Яны будуць зваць, яны будуць енчыць,
Але не выходзь ты да ?х.

То не яны- то нячысц?к паганы
Цябе спакушае парушыць праклён.
Не паддавайся, прашу цябе, Ганна,-
Душу забярэ ? палон.

А кал? скончыш ты чытаць “Ойча”,
То падымайся з зямл?,
Перахрысц? ты нячысц?ка тройчы
? по?сць ад свячы запал?.

Будзе гарэць у агн? тым, пракляты,
Што сам для друг?х распал??.
Гэта ? твой, ? мой вораг закляты,
Жыцце наша ён загуб??.

? вось пайшла да касцёлу Гануся.
Нельга ?жо паварочваць назад!
“Я ?сё змагу, не пабаюся”,-
Круц?цца сло? л?стапад.

Цэлых тры тыдн? мал?лася Ганна
? за сыно?, ? за мужа свайго.
Шчыра, адкрыта, проста, старанна,
Вельм? хацела даб?цца свайго.

? адбылося- анёл ёй з’яв??ся
Белы ? чысты, н?бы Хрыстос.
Разам з Ганусяй ён памал??ся
? ? лес яе перенёс.

Тут з’яв?л?ся дождж ? маланк?,
Вецер страшны загудзе?.
Нячысц?ка ганна чакала ад ранку,
Нарэшце ён прыляце?.

Ме? той чорт хвост, капыта, ды рог?,
По?сць па ?с?м целе расла.
Ме? ён страшэнныя до?г?я ног?,
Пашча ? крыв? была.

Усе як ? трэба Ганна зраб?ла,
Выпрабаванн? прайшла.
Урэшце зямлю кругам тым аддзял?ла,
У цэнтр сама ?вайшла.

Ц?ха навокал, свечачка ззяе,
Ганна чытае мал?твы свае.
Тольк? вось чуе- нехта пытае.
Мо паказалася, а мо ? не.

Ды павярнулася Ганна ц?хутка-
Жах як?! Сынка заб?ты ста?ць!
? да яго бегчы хочацца хутка,
Хочацца з ?м гаварыць.

Тольк? жа нельга- бо гэта нячысты,
Хоча ён выман?ць з круга яе.
? гарачэй мол?цца да Прачыстай
Ганна, ? слезы ?лье.

Скончыла ?рэшце, потым устала
? да нячыстага ц?ха пайшла.
Крыж на яго яна тройчы паклала,
Свечку да по?сц? яго паднясла.

О, як завы? той нячысц?к ад болю!
Ста? ён гарэць ? праклёны ёй слаць.
Душы памерлых ляцел? на волю,
А яна засталася стаяць.

Тольк? кал? ?жо занялася сонца,
Ганна расплюшчыла вочы свае.
Дзяквала Богу, мал?ла бясконца.
? шэры попел ляжа? на траве.

Так, па нядзелях у хустачцы белай
Ц?ха жанчына ?дзе ? касцёл.
Легкай хадою, мяккай ? смелай,
А побач з ёю анёл…

2005 г.

Метки:
Предыдущий: Для мене цвiтуть орхiдеi
Следующий: One, two, three...