Габдулла Тукай. на татарском Шурале мультфильм

м/ф-"Шурале"

http://ras2203.narod.ru/shubino-kinoteatr8.html
Н;къ Казан артында бардыр бер авыл —
?Кырлай? дил;р;

;ырлаганда к;й ;чен, ?тавыклары ;ырлай?, дил;р.
Г;рч; анда тугъмасам да, мин бераз торган идем;
;ирне ;з-м;з тырмалап, ч;чк;н идем, урган идем.
Ул авылны;, ;ич онытмыйм, ;;рьягы урман иде,
Ул болын, яшел ;л;нн;р х;тф;д;н юрган иде.
Зурмы, дис;;, зур т;гелдер, бу авыл бик кечкен;
Халкыны; эчк;н суы бик кечкен; — инеш кен;.
Анда бик салкын в; бик эссе т;гел, урта ;ава;
;ил д; вактында исеп, я;гыр да вактында ява.
Урманында кып-кызыл кура ;ил;к т; ;ир ;ил;к;
К;з ачып йомганчы, ;ичшиксез, ;ыярсы; бер чил;к.
Бик хозур! Р;т-р;т тора, гаск;р кеби, чыршы, нарат;
Т;пл;ренд; ятканым бар, х;л ;ыеп, к;кк; карап.
Юк;, каеннар т;бенд; кузгалаклар, г;мб;л;р
Берл; берг; ;с; аллы-г;лле г;лл;р, гон;;л;р.
Ак, кызыл, ал, сап-сары, з;;г;р, яшелд;н ч;чк;л;р;
;;р тарафка т;мле исл;р ч;чк;ли бу ч;чк;л;р.
;пк;лил;р ч;чк;л;рне т;рле т;сле к;б;л;к-
л;р килеп, китк;н булып, тагын да шунда ч;г;л;п.
Бервакыт чут-чут итеп сайрый Ходайны; кошлары;
Кит; ;аннарны кисеп, ярып садаи хушлары.
Монда бульварлар, клуб ;;м танцевальня, цирк та шул;
Монда оркестр, театрлар да шул, концерт та шул.
Зур бу урман: читл;ре к;ренмидер, ди;гез кеби,
Бини;ая, бихисаптыр, гаск;ри Чы;гыз кеби.
Кылт итеп иск; т;ш;дер намнары, д;;л;тл;ре
Карт бабайларны;, моны к;рс;;, б;тен Саул;тл;ре.
Ачыла алдында тарихтан театр п;рд;се:
А;! дисе;, без ник болай со;? без д; Хакны; б;нд;се.



;;й к;нен яздым бераз; язмыйм ;ле кыш, к;зл;рен,
Алсу й;зле, кара кашлы, кара к;зле кызларын.
Бу авылны; мин ;ыен, м;йдан, сабаны туйларын
Язмыймын куркып, еракларга кит;р дип уйларым...
Тукта, мин юлдин адашканмын ик;н бит, к;р ;ле,
;лл; ник ист;н д; чыккан, с;з башым бит ?Ш;р;ле?.
Аз гына сабрит ;ле, ;й кариэм! х;зер язам;
Уйласам аулымны, гакълымнан да мин х;зер язам.



Билгеле, бу кап-кара урманда ;;р ерткыч та бар,
Юк т;гел аю, б;ре; т;лке — ;и;ан корткыч та бар.
;;м д; бар монда куян, ;рл;н, тиен, йомран, поши,
Очрата аучы булып урманда к;п й;рг;н кеше.
Бик куе булганга, монда ;ен-п;рил;р бар, дил;р,
Т;рле албасты, убырлар, ш;р;лел;р бар, дил;р,
;ич га;;п юк, булса булыр,— бик калын, бик к;п бит ул;
К;кт; ни булмас дисе;,— очсыз-кырыйсыз к;к бит ул!


Шул турыдан аз гына — биш-алты с;з с;йлим ;ле,
Гад;темч; аз гына ;ырлыйм ;ле, к;йлим ;ле.
Бик матур бер айлы кичт; бу авылны; бер ;егет
Китк;н урманга утынга, ялгызы бер ат ;игеп.
Тиз барып ;итк;н ;егет, эшк; тотынган баргач ук,
Кис; башлаган утынны балта берл;н ?тук? та ?тук?!
;;йге т;нне; гад;тенч;, т;н бераз салкын ик;н;
Барча кош-корт йоклаган булганга, урман тын ик;н.
Шундый тын, яхшы ;авада безне; утынчы ис;,
Алны-артны, у;ны-сулны белмич;, утын кис;.
Балтасы кулда, ;егет эшт;н бераз туктап тора;
Тукта, ч;! Ямьсез тавышлы ;лл; н;рс; кычкыра.
Сиск;неп, безне; ;егет катып кала аяг;р;,
А;ламастан, каршысында ;лл; нинди ?ят? к;р;.

Н;рс; бу? Качкынмы, ;енме? Й; ;р;кме, н;рс; бу?
Кот очарлык, бик килешсез, ;лл; нинди н;рс; бу!
Борыны к;п-к;кре — б;гелг;ндер т;мам кармак кеби;
Т;з т;гел куллар, аяклар да — ботак-тармак кеби.
Ялтырый, ялт-йолт кил;дер эчк; баткан к;зл;ре,
Кот очар, к;рс;; ;г;р, т;нл; т;гел — к;ндезл;ре.
Яп-ялангач, н;п-н;зек, л;кин кеше т;сле ;зе;
Урта бармак буйлыгы бар ма;лаенда м;гезе.
К;кре т;гелдер моны; бармаклары — бик т;з т;зен,
Тик килешсез — ;;рбере д; ярты аршыннан озын.

Ш;р;ле тыккан кулын — селкенмидер, кузгалмыйдыр;
Белми инсан х;йл;сен — ;ич балтага к;з салмыйдыр.
Суккалый торгач, ахырда ч;й чыгып, бушап китеп,
Ш;р;лене; бармагы калды — кысылды шап итеп.
Сизде эшне Ш;р;ле д;: кычкыра да бакыра,
Сызлана ;;м ярд;мен; ш;р;лел;р чакыра.
Х;зер инде Ш;р;ле безне; ;егетк; ялына,
Т;;б; ит; эшл;ренн;н, изгелекк; салына:

— Син бераз кызган мине, коткарчы, и ад;мген;м;
Мондин ары ;зе;;, угълы;а, н;сле;г; тим;м.
Башкалардан да тидерм;м, ул минем дустым, диеп,
А;ар урманда й;рерг; мин ;зем куштым, диеп.
Бик авырта кулларым, дустым, ;иб;р, зин;ар, ;иб;р;
Ш;р;лене р;н;ет;д;н н;рс; бар си;а, ни бар?
Тибр;н; д; йолкына, бичара гакълыннан шаша;
Шул арада яшь ;егет ;йг; кит;рг; маташа.

Ат башыннан тоткан ул, бу Ш;р;лене белми д;;
Ул моны; ф;рьядларын асла колакка элми д;.

— И ;егет, ;ич юк ик;ндер м;рх;м;т хиссе; сине;;
;йтче, зин;ар, м;рх;м;тсез! Кем син? Исме; кем сине;?
Ирт;г; килг;нче дустлар, т;нд; ;аным торса г;р,
Шул ф;л;н атлы кеше кысты диермен сорсалар.

— ;йтс;м ;йтим, син белеп кал:
чын атым ?Былтыр? минем.

Бу ;егет абза; булыр бу, бик белеп тор син, энем!
Ш;р;ле ф;рьяд ит;дер; аудан ычкынмак була,
;;м д; ычкынгач, ;егетк; бер-бер эш кылмак була.
Кычкыра: ?Кысты, харап итте явыз ?Былтыр? мине,
А;, ;л;м бит, бу б;лад;н кем килеп йолкыр мине??
Ирт;гесен ш;р;лел;р бу ф;кыйрьне тиргил;р:

— Син ;;л;рсе;, син котырган, син тилерг;нсе;,—
дил;р.

;йт;л;р: ?Кычкырма син, тиз яхшылык берл;н тыел!
И ;;л;р! Кысканга былтыр, кычкыралармы быел!?

Бик озак торгач карашып, к;зне к;зг; нык тер;п,
Энд;ш; батыр утынчы: ?Си;а минн;н ни кир;к??

— Бер д; шикл;нм;, ;егет, син;
мин карак-угъры т;гел,

Юл да кисмимен, шулай да мин биг;к тугьры т;гел.
Гад;тем: ялгыз кешел;рне кытыклап ;тер;м;
Мин ;ле, к;рг;ч сине, шатланганымнан ;кер;м.
Тик кытыкларга яралгандыр минем бармакларым;
Булгалыйдыр к;лдереп ад;м ;терг;н чакларым.
Кил ;ле, син д; бераз бармаклары;ны селкет, и
Яшь ;егет! Килче ик;; уйныйк бераз кети-кети.

— Яхшы, яхшы, с;з д; юктыр,

мин карышмый уйныймын,
Тик сине шартыма к;нм;ссе; диеп мин уйлыймын.

— Н;рс; шарты;, с;йл;, и бичара ад;мчеккен;м?
Тик тиз;к уйныйкчы, зин;ар, н;рс; кушса; да к;н;м.

— С;йлием шартымны си;а, яхшы ты;лап тор: ;н;
Шунда бар ич бик озын ;;м бик юан бер б;р;н;.
Мин д; к;ч-ярд;м бирермен: ;йд;, ипт;ш, кузгалыйк,
Шул агачны берг;-берг; ушбу арбага салыйк.
Б;р;н;не; бер очында бар эчелг;н ярыгы,

Шул ;иренн;н нык кына син тот, и урман сарыгы!
Бу ки;;шк; Ш;р;ле д; к;нде, килмич; кире,
Китте кушкан ;ирг;, атлап адымын ире-ире;
Куйды илтеп аузын эчк;н б;р;н;г; бармагын,—
Кариэм, к;рде;ме инде яшь ;егетне; кармагын!
Суккалыйдыр балта берл;н кыстырылган ч;йг; бу,
Х;йл;сене ;крен-;крен китер;дер к;йг; бу.